macbre · May 3, 2019 09:34
diff --git a/Kwestia niepodległości Wysp Owczych.txt b/Kwestia niepodległości Wysp Owczych.txt
 Jan Nalaskowski 2008-12-11 23:33:51
 =========================================
 http://web.archive.org/web/20120310203608/http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/artykul,283,Kwestia_niepodleglosci_Wysp_Owczych


 Niedawne referendum przeprowadzone w Grenlandii ożywiło debatę na temat kwestii niepodległości Wysp Owczych. Sprawa ta powraca cyklicznie co pewien czas, jednak jej realność jest często podważana.

 Na archipelag składa się 18 wysp, z czego 17 jest zamieszkałych. Strategiczne położenie na północnowschodnim Atlantyku czyni z Wysp Owczych potencjalnie cennego sojusznika, ale i ważnego gracza w swoim regionie oraz w rejonie arktycznym.

 Prawdopodobnie już w VII i VIII wieku Wyspy służyły jako miejsce odosobnienia dla irlandzkich mnichów szukających samotności. Jednak coraz bardziej aktywni w tych rejonach Wikingowie doprowadzili do ustabilizowania się około IX wieku norweskiego osadnictwa. Wyspy Owcze włączone zostały do Królestwa Norwegii w roku 1035. Podobnie jak w przypadku Grenlandii, ziemie te uległy rosnącym wpływom duńskim, oficjalnie zaś inkorporowane przez to królestwo zostały w XIV wieku. Po wojnach napoleońskich Wyspy przypadły Danii, która ograniczyła ich tradycyjną autonomię i prowadziła politykę stopniowej unifikacji. Podczas II wojny światowej objęte zostały protekcją brytyjską, podobnie jak Grenlandia amerykańską, w celu zabezpieczenia przed ewentualną okupacją hitlerowską. Żywe tradycje niepodległościowe doprowadziły do przeprowadzenia w 1946 roku referendum, którego stawką miała być ewentualna suwerenność Wysp. Wynik, mimo że pozytywny, nie został uznany przez Danię, która anulowała ogłoszoną niepodległość i rozwiązała lokalny parlament. Złagodzenie sporów przyniósł Home Rule Act z 1948, który do dzisiaj nadaje kształt autonomii Wysp Owczych.

 Wspomniany dokument anulował status Wysp jako tzw. Amtu, czyli hrabstwa Królestwa Danii. Obecnie określić go możemy jako szeroką autonomię, z zapatrywaniem na pełną niepodległość. Jednak kwestia suwerenności w przypadku Wysp Owczych jest nieco osobliwa. Po pierwsze, mało jest na świecie regionów z tak bogatą tradycją niepodległościową. Po drugie, jeszcze mniej jest regionów, gdzie nastroje niepodległościowe podlegają takim wahaniom, z tendencją utknięcia w martwym punkcie. Od strony formalnej autonomia ta wygląda w ten sposób, że władzę wykonawczą sprawuje rząd na czele z premierem, a władzę ustawodawczą parlament (Logting). Działają one w obrębie swobody wyznaczonym przez Home Rule Act. Ogniwem łączącym Danię z Wyspami Owczymi jest Wysoki Komisarz (mianowany przez monarchę duńskiego) oraz dwóch deputowanych farerskich, zasiadających w parlamencie Królestwa. Niektóre kompetencje w obrębie autonomii to kwestie podatkowe, polityka mieszkaniowa, służba zdrowia, edukacja, ochrona dóbr kultury, polityka rolna, rybołówstwo czy turystyka. Dla Kopenhagi zastrzeżone zostały m. in. polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, Kościół, policja czy polityka monetarna. Co jednak istotne, od 1975 roku Wyspy Owcze drukują własne znaczki pocztowe i banknoty, a w 2007 roku Kościół Wysp Owczych uzyskał status niezależnego od Duńskiego Kościoła Narodowego.

 Wracając do twierdzenia o osobliwości kwestii farerskiej niepodległości zaznaczyć należy, że obecnie sprawa ta jest znowu w fazie uśpienia. Ostatnie wybory parlamentarne wygrała wprawdzie partia o profilu centrolewicowym i niepodległościowym, jednak już drugie miejsce zajęła partia unionistyczna. Na skutek nieporozumień wewnątrz rządzącej koalicji, we wrześniu tego roku powołany został nowy rząd na czele z premierem z obozu unionistów. Kaj Leo Johannsen forsuje politykę ściślejszych związków z Europą i ochrony sektora rybołówstwa oraz potrzeby pozostania w unii z Królestwem Danii. Tak więc tymczasowo ambicje części Farerczyków będą musiały poczekać.

 Obecna stagnacja w kwestiach suwerenności nie jest niczym nowym. Ostatnio wahania takie miały miejsce pod koniec lat 90-tych, kiedy wzrost tendencji niepodległościowych doprowadził niemal do separacji, jednak pod wpływem zastraszenia obcięciem subsydiów płaconych przez rząd duński nadzieje musiały znowu okazać się płonne. Czy więc sprawa niepodległości Wysp Owczych może być w ogóle poważnie potraktowana? Jakie są szanse na pojawienie się nowego państwa na północnym Atlantyku? Jak będzie wyglądał ewentualny kształt jego polityki zagranicznej?

 Jak już wspomniałem, tradycja niepodległościowa Wysp jest bogata. Tendencje separatystyczne podsycało często eksploatacyjne podejście Danii, która ustanawiała nierzadko krzywdzące monopole na handel z Wyspami. Z obserwacji wysnuć można wniosek, że w kwestii suwerenności chodzi głównie o kwestie ekonomiczne. Kryzys gospodarczy w połowie lat 90-tych spowodowany był głównie spadkiem połowów, jednak ustabilizowanie się gospodarki na początku tego stulecia poskutkowało ożywieniem nadziei niepodległościowych. Warto wspomnieć, że ryby stanowią 95% eksportu farerskiego. Jednocześnie znaczne uzależnienie od subsydium duńskiego (około 15% PKB) jest silnym argumentem przeciw niepodległości.

 Także bardzo ważnym czynnikiem ekonomicznym okazało się odkrycie na południowym wschodzie Wysp złóż ropy naftowej, szacowanych na setki milionów baryłek. Wiadomość ta wzbudziła zainteresowanie międzynarodowych koncernów, a w lecie 2001 roku rozpoczęły się odwierty. Powstały plany aby pieniądze z eksploatacji wpłacić na fundusz zabezpieczający przyszłe pokolenia Farerczyków. Jednak prawdopodobnie pokłady te nie są aż tak wielkie jak szacowano. Złoża ropy są też ważnym argumentem (o ile nie decydującym) w dyskusji o potencjalnej samodzielności Wysp. Widać tutaj wyraźną analogię do Grenlandii i znaczenie, jakie mają czynniki ekonomiczne. Przeciwnicy niepodległości argumentują jednak, że pokłady ropy kiedyś się skończą, a ceny ryb mogą pójść w dół.

 Wyspy Owcze, podobnie jak Grenlandia, na miarę swoich możliwości dosyć aktywnie uczestniczą w życiu międzynarodowym. Działają między innymi w Radzie Nordyckiej i Radzie Zachodnionordyckiej, w której delegacja mianowana jest przez parlament Wysp. Obszar działalności dotyczy między innymi planowania zarządzaniem północnoatlantyckimi zasobami, kontroli zanieczyszczeń i stanowi ważny punkt odniesienia dla współpracy w rejonie arktycznym.

 Wyspy Owcze ponadto działają w Międzynarodowej Organizacji Morskiej, jak również w wielu organizacjach zajmujących się tematyką wielorybnictwa, np. Międzynarodowej Komisji Wielorybniczej czy Północnoatlantyckim Komitecie Ssaków Morskich (wraz z Norwegią, Islandią i Grenlandią). Jako samodzielne państwo Wyspy mogą w przyszłości, ze względu na swoją tradycję połowu wielorybów, być obiektem poważnych protestów ze strony obrońców praw zwierząt (czego już teraz niejednokrotnie doświadczają). Obecnie prawa połowu wielorybów regulowane są bardzo szczegółowo przez rząd, jak i przez uczestnictwo w wyżej wymienionych organizacjach. Wielorybnictwo jest częścią najważniejszego bieguna potencjalnej samodzielnej polityki zagranicznej, tzn. rybołówstwa. Warto zaznaczyć, że to właśnie ze względu na obawy odnośnie tego pola aktywności Wyspy Owcze nie są członkiem Unii Europejskiej. Mimo to ustanowionych mają wiele stosunków bilateralnych w tej dziedzinie, zarówno z innymi krajami (np. Norwegią i Islandią) jak i z Unią Europejską.

 Podsumowując, kwestia niepodległości Wysp Owczych nie jest niczym nowym. Przypadek Kosowa może stworzyć ważny precedens, który w ostateczności przysłużyłby się także suwerenności Wysp. Dyskusji nie podlega fakt, że Farerczycy mają pełne podstawy aby niepodległości żądać, biorąc pod uwagę np. podobne dążenia Szetlandów, które jako jeden z argumentów za niepodległością przywołują swoje powinowactwo właśnie z Wyspami Owczymi. Niemniej jednak Farerczycy prezentują w kwestii swojej niepodległości opinie mieszane, rozłożone mniej więcej po równo w społeczeństwie. Rządząca obecnie koalicja (unioniści, ludowcy i socjaldemokraci) balansuje natomiast pomiędzy poglądami o pozostawieniu status quo a nieco szerszą autonomią.
diff --git a/Wyspy Owcze. Raj policzalny.txt b/Wyspy Owcze. Raj policzalny.txt
 Wyspy Owcze. Raj policzalny
 Marcin Michalski, Maciej Wasielewski
 =========================================

 11.02.2008 06:00
 48 tysięcy mieszkańców i prawie dwa razy tyle owiec
 Na odludziu Europy żyją rozśpiewani potomkowie norweskich wikingów - Farerczycy, pasterze i wielorybnicy. Ich ojczyzna - Archipelag Wyspy Owcze, to lilipuci punkt między Islandią, Norwegią i Wielką Brytanią. Baśniowe, przykryte wieczną mgłą miejsce zmagań człowieka z naturą, kraina wiatru, deszczu, ryb i ptaków.

 *** 

 Autobus linii 300 łączącej lotnisko na wyspie Vágar ze stołecznym Tórshavn jest dziś niebieskim żółwiem na gumowych łyżwach. Kolejne metry wyślizganej serpentyny (poranna gołoledź!) pokonujemy z duszą na ramieniu, podskakując w ciasnej skorupie pojazdu. Za szybą skalista kotlina, zmierzwione wody cieśniny Vestmannasund i - nareszcie! - tunel łączący Vágar ze Streymoy. Pięciokilometrowy korytarz pod Atlantykiem otwarto w grudniu 2002 r., odciążając niepraktyczną przeprawę promową Oyragjógv - Vestmanna. To jeden z dziewiętnastu tuneli na Wyspach Owczych, pierwszy, który wyrzeźbiono pod brzuchem oceanu, i jeden z dwóch za przejazd którymi zmotoryzowani muszą sięgać do portfela.

 Nagle osobliwość - punkt przesiadkowy widmo - Kollafjordur Tunnilin, strategiczny przystanek dla pasażerów jadących z Vágar na Eysturoy. Samotna wiata spogląda na osadę położoną dwa kilometry niżej, śmietnik i podłużna popielnica lśnią czystością, na skarpie drzemie owca. Sznur samochodów sunących w kierunku stolicy wyjaśnia (częściowo), dlaczego nie ma tabliczki z rozkładem jazdy.

 - Nareszcie pasażer, zapraszam! - woła uradowany kierowca autobusu do Klaksvik. - Przed południem nie ma co liczyć na towarzystwo. W Nordskáli wsiądzie Szkot, bibliotekarz. Służę bilecikiem.

 Zanim miniemy "jedyny most nad Atlantykiem", swatający w wąskim przesmyku cieśniny Sundini dwie największe wyspy Streymoy i Eysturoy, szofer zdąży opowiedzieć o swojej rodzinie (syn studiuje w Kopenhadze, córka gra w szkolnym teatrze i trenuje piłkę ręczną), o lokalnej prasie (mamy dwa dzienniki, oba dobre), o komunikacyjnych planach rządu (niedługo powstaną tunele łączące Tórshavn z Toftir i wyspą Sandoy), o Polsce (za młodu byłem w Gdyni, ładne miasto) i o farerskim Święcie Zmarłych (opuszczamy flagi narodowe do połowy, aby oddać hołd tym, którzy zginęli na morzu).

 Nie kończy opowieści o wczorajszym zatonięciu pijanego rybaka, bo do autobusu pakuje się wspomniany Szkot. - Dziś mamy kurs międzynarodowy: Farerczyk, Polak i Brytyjczyk! - wita gromko ekscentrycznie ubranego dżentelmena. Zapytany, czy Wyspy Owcze mają szansę stać się trzecim po Czarnogórze i Kosowie krajem europejskim, który uzyska niepodległość w XXI w., odpowiada: - Niemożliwe. Obecnie koniunktura gospodarcza jest bardzo dobra, ale to się zmienia w systemie dziesięcioletnim - po latach tłustych przychodzą chude. Jesteśmy zbyt słabi, by uniezależnić się od Danii.

 Wyspy Owcze - terytorium autonomiczne Danii - to nastolatek, który od czasu do czasu musi przychodzić do mamy po kieszonkowe.

 *** 

 Deszcz leje się wiadrami. Bywa, że zamienia się w kłujące pociski gradu. Wiatr z kolei potrafi zatrzymać człowieka w miejscu, rozkołysać do szaleństwa domowe żyrandole, namówić szyby w oknach to tańca. Ani człowiek, ani kaczka, która szuka schronienia pod nadwoziem terenowego Nissana na osamotnionej wyspie Vidoy nie lubią, gdy oba żywioły wchodzą w komitywę.

 W poszukiwaniu ciemności absolutnej ruszamy około północy ścieżką z Sandavágur w kierunku skalnej iglicy zwanej Palcem Wiedźmy. Niestety, zaczyna padać śnieg i tajemnicza czerń zanika. Tuż obok naszych stóp odrywają się od ziemi dwa białe płaty. To owce - pognały jak opętane w stronę urwiska, na przysypanym puchem zboczu straszy czarna plama.

 William Heinesen, farerski prozaik i poeta, w jednym z opowiadań tomu "Zaczarowane światło" określił owce jako "apatyczne wełniane tłumoki". Na Wyspach Owczych żyje ich ok. 77 tysięcy. Ta liczba mogłaby być o wiele większa, ale jest regulowana przez przepisy "Listu owczego" z... 1298 r. - na jedną z 2400 działek pastwisk (mork) wydzielonych w całym kraju przypadają maksymalnie 32 zwierzęta. Limit jest niezbędny, aby dla wszystkich wystarczyło trawy i nie zwiększyło się ryzyko chorób. Owieczki są płochliwe, ale sprytne - można je dostrzec nawet na niedostępnych dla człowieka półkach skalnych wystających z klifów.

 Następnego ranka rozmawiamy z mężczyzną, który każdej jesieni prowadzi stado na ubój. - Pokażę wam coś - zaprasza szerokim gestem do warsztatu. To coś to obcięte owcze głowy, jelita, wątróbki, korpusy i inne "aromatyczne" paskudztwa.

 - Z uda tnę płat ścięgna, wystawiam na wiatr i mam przysmak do pieczywa. A próbowaliście naleśników z krwi? Walcząc z mdłościami, odpowiadamy pytaniem na pytanie: - Dlaczego nie robicie serów z mleka owczego? Rozbrajająca riposta: - To niepraktyczne.

 *** 

 Tórshavn, jedna z najmniejszych stolic świata. Żyje drugim życiem, po tym jak wielki pożar pochłonął całe miasto w 1673 r. Zabytkowy port, kilkaset łodzi i szkunerów, lilipucia starówka w kolorze łososiowym, stadion, restauracje, galeria sztuki, teatr, kino. Dachy starych chat porośnięte trawą korespondują ze szklanymi konstrukcjami banków i urzędów.

 Spotykamy się z Hedinem Mortensenem, merem Tórshavn. Wysokie ściany sali bankietowej, w której w lutym 2007 r. gościł Bill Clinton, ozdabiają obrazy najsłynniejszych farerskich artystów, m.in. Nielsa Kruse, Mariusa i Torbjorna Olsenów - przeważają abstrakcje i pejzaże. Wśród malowideł odnajdujemy podpis Ankera Mortensena, dziadka mera. Hedin też maluje. W wolnych od politykowania chwilach grywa w piłkę i strzyże owce.

 - Zdaje się, że ludzie w waszych wielkich miastach nie żyją ze sobą tak blisko jak my. Tu w Tórshavn, jak ktoś oddaje na mnie głos, to dlatego, że mnie poznał i przekonał się, że jestem fajnym facetem - śmieje się mer. - Tak jak inni hoduję owce, po pracy babram się w błocie, doglądając, czy niczego im nie brakuje.

 *** 

 Stara portowa pijalnia piwa Tórsholl, u zbiegu ulic Heinasonar i Dr. Jakobsensgota. Pod drzwiami wyczekuje wyraźnie strudzony mieszkaniec Tórshavn, na oko czterdziestolatek. Jest niedziela, zapomniał, że tego dnia, wszystkie puby są nieczynne. Ma za co pić. Jest rybakiem, przed piętnastoma laty ożenił się z bogatą Norweżką.

 - Dlaczego idziesz się napić?

 - Bo jestem nieszczęśliwy - odpowiada bezbłędną angielszczyzną. - I nie czuję się rozumiany przez ludzi.

 - Czego ludzie nie chcą zrozumieć? - Że żyjemy zbyt szybko, a ja nie nadążam...

 Po spacerze zjadamy pyszną pizzę na górnym piętrze restauracji Hvonn przy ulicy Tórsgota. W menu zupy, pasty, steki, a nawet meksykańska fajita. Kilka przecznic dalej, w hotelu Hafnia możemy spróbować potraw farerskich. Na języczki dorszowe, pulpety z mielonej ryby, nadziewane maskonury, suszone mięso wieloryba, głowę owcy, kostki tranu i deser z rabarbaru przyjdzie jeszcze czas...

 Przedmieścia Torshavn niemal całe rozkopane. Upiorny koncert na koparki, dźwigi i buldożery. Już za rok powstaną tu osiedla domków jednorodzinnych - małżeństwo tradycyjnego dizajnu z nowoczesnymi rozwiązaniami. Oluf, stołeczny policjant i przedsiębiorca, mówi nam, że 100 m kw. takiej przyjemności będzie kosztować ok. 2 mln duńskich koron, przy średnich zarobkach 26 tys. koron miesięcznie. To uczciwa cena, tłumaczy, jeśli z okna sypialni chcemy spoglądać na Atlantyk i na tęczę, która pojawia się niemal codziennie.

 W stolicy mieszka ok. 12 tys. Farerczyków, w całej aglomeracji - blisko 20 tys. Młodzi coraz częściej porzucają prowincję w poszukiwaniu lepszej pracy. Tórshavn przygarnia pasterzy, kasjerów, pracowników przetwórni rybnych - wszystkich, którym zbrzydły dotychczasowe zawody, a dla których Kopenhaga jest zbyt odległa.

 *** 

 Jedno lotnisko, jeden uniwersytet, jeden kościół katolicki (Mariukirkjan w Tórshavn), jedna kopalnia (Hvalba, węgiel kamienny), jedno centrum handlowe (SMS w stolicy), jedna jedyna osada, która nie ma dostępu do morza (Vatnsoyrar na Vágar), jedna wypożyczalnia motocykli i przyczep kempingowych, trzy szpitale, cztery apteki. Raj policzalny. W tle 48 tysięcy Farerczyków - uśmiechniętych, energicznych, wszechstronnych. W soboty spotykają się gromadnie, chwytają za ramiona i śpiewają bez końca. Gdy w zatoce pojawią się wieloryby - raz, dwa razy do roku, w niewiadomym miejscu, o nieznanej porze - porzucają obowiązki i pędzą z nożami na polowanie (grindadráp). Według obowiązujących zasad grindwale nie mogą się męczyć, więc tętnicę szyjną podcinają im najbardziej doświadczeni łowcy. Później sprawiedliwie rozdzielają mięso między sobą. - Przyczepiają nam etykietkę barbarzyńców! A co robią farmy hodowlane na kontynencie, tucząc zwierzęta przez całe życie w zamknięciu? Bóg kieruje wieloryby na wody przybrzeżne, dając znak: bierzcie, to dar dla was - tłumaczą tubylcy.

 Połowa z osiemnastu wysp archipelagu jest niedostępna dla zmotoryzowanych. Ci, którzy chcą obejrzeć Koltur, muszą frunąć śmigłowcem. Na Sv~noy i Fugloy pływa łódź pocztowa, a na Nólsoy - statek. Na podłużnej Kalsoy autobus czeka na pasażerów łodzi z Klaksvik i wąską asfaltową wstążką rozwozi ich po okolicy.

 Osada Gjógv na północy Eysturoy przyciąga turystów imponującym kanionem, w którym utworzono kameralny port. Nieopodal pomnik - matka z dwoma synami (młodszy na kolanach). Smutno wpatrzeni w dal oceanu, czekają na powrót ojca, rybaka. U podstawy rzeźby nazwiska tych, których zabrał sztorm...

 *** 

 Estoński prom "Święta Ola" najlepsze lata ma już za sobą. Od kilku dni pływa w zastępstwie konserwowanej właśnie jednostki Smyril Line, narodowego przewoźnika Wysp Owczych. Atlantyk jest dziś wyjątkowo spokojny. Mimo to trzęsie jak na praterskich karuzelach. Płyniemy na Suduroy, najbardziej oddaloną na południe owczą wyspę. Mijamy Litla Dimun, niezamieszkały ląd, miejsce letnich schadzek zakochanych, inspirację tutejszych baśniopisarzy. Powietrze jest krystalicznie czyste. Ma orzeźwiający zapach i słonawy smak, tak podobny do ciechocińskiej solanki. Na Suduroy udajemy się do szpitala w odwiedziny do Tomasza, chirurga naczyniowego z Polski. Wnętrza zadbane, przytulne i zadziwiająco opustoszałe. Po lewej, za oknem połacie zieleni, po prawej rozpościera się ocean. W gabinecie Tomasza ściągi z anatomii, tłumaczenia z łaciny na angielski, z angielskiego na farerski. Przybył tu rok temu za chlebem. Dostał porządną pensję, duży dom z pięknym ogrodem. Pokochał Wyspy Owcze, ale w przyszłym tygodniu przenosi się do Kopenhagi: - To konieczne, jeśli nie chcę wyjść z wprawy. Przez rok przeprowadziłem tu zaledwie trzy operacje...

 W kraju bez lasów, pociągów i kiszonej kapusty trwa jesień. Największe stołeczne muzea - Historyczne i Historii Naturalnej - przyjmują gości tylko w niedzielę, przez trzy godziny. Setki tysięcy ptaków żyjących tu latem odleciały w nieznane. Tylko wiatr nie zasypia.

 Warto wiedzieć 

 •  Dojazd. Codzienne połączenia lotnicze Vágar z Kopenhagą zapewniają farerskie linie Atlantic Airways (www.atlantic.fo ). Cena biletu zależy od pory roku, poza sezonem wakacyjnym minimalna opłata w dwie strony - ok. 800 zł

 •  Połączenie promowe obsługuje armator Smyril Line (www.smyril-line.com ). Prom z duńskiego Hanstholm do Tórshavn odpływa w każdą sobotę. Poza szczytem sezonu najtańsze miejsce ok. 350 zł/os. w jedną stronę, dla zmotoryzowanych oferta specjalna

 •  Waluta. Obowiązują korony duńskie i farerskie, mające taką samą wartość. Bankomaty obsługują popularne systemy płatnicze (Visa, Master/Eurocard) i są dostępne we wszystkich większych osadach archipelagu.

 •  Noclegi. W czterogwiazdkowych hotelach Foroyar i Hafnia (oba w Tórshavn) nocleg od 550 zł/os. Doba w schronisku młodzieżowym (www.farhostel.fo ) - minimum 100 zł. Schroniska znajdują się m.in. w Sandavágur (13 km od lotniska), Tórshavn i Gjógv.

 •  Ceny. Bilet autobusowy z lotniska do Tórshavn - 90 koron, bochenek chleba - 18, litr mleka - 13, piwo Foroya Bjor 0,33 l - 14 (sprzedaż alkoholu prowadzą tylko nieliczne sklepy monopolowe, wyłącznie w dni powszednie), litr paliwa - 8,5, bilet wstępu do Muzeum Historycznego Wysp Owczych - 30, w restauracji: zupa dnia - 65, pizza quattro stagioni - 95, cafe latte - 28.

 •  Język. Bez problemu można porozumiewać się po angielsku i duńsku. W powszechnym użyciu jest trudny język farerski

 Wygrywa lewica 

 19 stycznia obywatele Wysp Owczych wybrali delegatów do farerskiego parlamentu Logting (jeden z najstarszych na świecie, ma ponad tysiąc lat). W głosowaniu wzięło udział 31 081 mieszkańców archipelagu (89,2 proc.), w niektórych miejscowościach do urn poszli wszyscy uprawnieni, m.in. w Gásadalur na wyspie Vágar. Zwyciężyła lewicowa partia Tjódveldisflokkurin (23,3 proc. głosów) zorientowana m.in. na suwerenność kraju względem Danii.

 W sieci 

 www.wyspy-owcze.pl 

 www.visit-faroeislands.com 

 www.faroeislands.com 

 www.framtak.com 

 www.greengate.fo 

 www.ssl.fo - rozkład jazdy autobusów i promów
	Jan Nalaskowski 2008-12-11 23:33:51
	=========================================
	http://web.archive.org/web/20120310203608/http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/artykul,283,Kwestia_niepodleglosci_Wysp_Owczych


	Niedawne referendum przeprowadzone w Grenlandii ożywiło debatę na temat kwestii niepodległości Wysp Owczych. Sprawa ta powraca cyklicznie co pewien czas, jednak jej realność jest często podważana.

	Na archipelag składa się 18 wysp, z czego 17 jest zamieszkałych. Strategiczne położenie na północnowschodnim Atlantyku czyni z Wysp Owczych potencjalnie cennego sojusznika, ale i ważnego gracza w swoim regionie oraz w rejonie arktycznym.

	Prawdopodobnie już w VII i VIII wieku Wyspy służyły jako miejsce odosobnienia dla irlandzkich mnichów szukających samotności. Jednak coraz bardziej aktywni w tych rejonach Wikingowie doprowadzili do ustabilizowania się około IX wieku norweskiego osadnictwa. Wyspy Owcze włączone zostały do Królestwa Norwegii w roku 1035. Podobnie jak w przypadku Grenlandii, ziemie te uległy rosnącym wpływom duńskim, oficjalnie zaś inkorporowane przez to królestwo zostały w XIV wieku. Po wojnach napoleońskich Wyspy przypadły Danii, która ograniczyła ich tradycyjną autonomię i prowadziła politykę stopniowej unifikacji. Podczas II wojny światowej objęte zostały protekcją brytyjską, podobnie jak Grenlandia amerykańską, w celu zabezpieczenia przed ewentualną okupacją hitlerowską. Żywe tradycje niepodległościowe doprowadziły do przeprowadzenia w 1946 roku referendum, którego stawką miała być ewentualna suwerenność Wysp. Wynik, mimo że pozytywny, nie został uznany przez Danię, która anulowała ogłoszoną niepodległość i rozwiązała lokalny parlament. Złagodzenie sporów przyniósł Home Rule Act z 1948, który do dzisiaj nadaje kształt autonomii Wysp Owczych.

	Wspomniany dokument anulował status Wysp jako tzw. Amtu, czyli hrabstwa Królestwa Danii. Obecnie określić go możemy jako szeroką autonomię, z zapatrywaniem na pełną niepodległość. Jednak kwestia suwerenności w przypadku Wysp Owczych jest nieco osobliwa. Po pierwsze, mało jest na świecie regionów z tak bogatą tradycją niepodległościową. Po drugie, jeszcze mniej jest regionów, gdzie nastroje niepodległościowe podlegają takim wahaniom, z tendencją utknięcia w martwym punkcie. Od strony formalnej autonomia ta wygląda w ten sposób, że władzę wykonawczą sprawuje rząd na czele z premierem, a władzę ustawodawczą parlament (Logting). Działają one w obrębie swobody wyznaczonym przez Home Rule Act. Ogniwem łączącym Danię z Wyspami Owczymi jest Wysoki Komisarz (mianowany przez monarchę duńskiego) oraz dwóch deputowanych farerskich, zasiadających w parlamencie Królestwa. Niektóre kompetencje w obrębie autonomii to kwestie podatkowe, polityka mieszkaniowa, służba zdrowia, edukacja, ochrona dóbr kultury, polityka rolna, rybołówstwo czy turystyka. Dla Kopenhagi zastrzeżone zostały m. in. polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, Kościół, policja czy polityka monetarna. Co jednak istotne, od 1975 roku Wyspy Owcze drukują własne znaczki pocztowe i banknoty, a w 2007 roku Kościół Wysp Owczych uzyskał status niezależnego od Duńskiego Kościoła Narodowego.

	Wracając do twierdzenia o osobliwości kwestii farerskiej niepodległości zaznaczyć należy, że obecnie sprawa ta jest znowu w fazie uśpienia. Ostatnie wybory parlamentarne wygrała wprawdzie partia o profilu centrolewicowym i niepodległościowym, jednak już drugie miejsce zajęła partia unionistyczna. Na skutek nieporozumień wewnątrz rządzącej koalicji, we wrześniu tego roku powołany został nowy rząd na czele z premierem z obozu unionistów. Kaj Leo Johannsen forsuje politykę ściślejszych związków z Europą i ochrony sektora rybołówstwa oraz potrzeby pozostania w unii z Królestwem Danii. Tak więc tymczasowo ambicje części Farerczyków będą musiały poczekać.

	Obecna stagnacja w kwestiach suwerenności nie jest niczym nowym. Ostatnio wahania takie miały miejsce pod koniec lat 90-tych, kiedy wzrost tendencji niepodległościowych doprowadził niemal do separacji, jednak pod wpływem zastraszenia obcięciem subsydiów płaconych przez rząd duński nadzieje musiały znowu okazać się płonne. Czy więc sprawa niepodległości Wysp Owczych może być w ogóle poważnie potraktowana? Jakie są szanse na pojawienie się nowego państwa na północnym Atlantyku? Jak będzie wyglądał ewentualny kształt jego polityki zagranicznej?

	Jak już wspomniałem, tradycja niepodległościowa Wysp jest bogata. Tendencje separatystyczne podsycało często eksploatacyjne podejście Danii, która ustanawiała nierzadko krzywdzące monopole na handel z Wyspami. Z obserwacji wysnuć można wniosek, że w kwestii suwerenności chodzi głównie o kwestie ekonomiczne. Kryzys gospodarczy w połowie lat 90-tych spowodowany był głównie spadkiem połowów, jednak ustabilizowanie się gospodarki na początku tego stulecia poskutkowało ożywieniem nadziei niepodległościowych. Warto wspomnieć, że ryby stanowią 95% eksportu farerskiego. Jednocześnie znaczne uzależnienie od subsydium duńskiego (około 15% PKB) jest silnym argumentem przeciw niepodległości.

	Także bardzo ważnym czynnikiem ekonomicznym okazało się odkrycie na południowym wschodzie Wysp złóż ropy naftowej, szacowanych na setki milionów baryłek. Wiadomość ta wzbudziła zainteresowanie międzynarodowych koncernów, a w lecie 2001 roku rozpoczęły się odwierty. Powstały plany aby pieniądze z eksploatacji wpłacić na fundusz zabezpieczający przyszłe pokolenia Farerczyków. Jednak prawdopodobnie pokłady te nie są aż tak wielkie jak szacowano. Złoża ropy są też ważnym argumentem (o ile nie decydującym) w dyskusji o potencjalnej samodzielności Wysp. Widać tutaj wyraźną analogię do Grenlandii i znaczenie, jakie mają czynniki ekonomiczne. Przeciwnicy niepodległości argumentują jednak, że pokłady ropy kiedyś się skończą, a ceny ryb mogą pójść w dół.

	Wyspy Owcze, podobnie jak Grenlandia, na miarę swoich możliwości dosyć aktywnie uczestniczą w życiu międzynarodowym. Działają między innymi w Radzie Nordyckiej i Radzie Zachodnionordyckiej, w której delegacja mianowana jest przez parlament Wysp. Obszar działalności dotyczy między innymi planowania zarządzaniem północnoatlantyckimi zasobami, kontroli zanieczyszczeń i stanowi ważny punkt odniesienia dla współpracy w rejonie arktycznym.

	Wyspy Owcze ponadto działają w Międzynarodowej Organizacji Morskiej, jak również w wielu organizacjach zajmujących się tematyką wielorybnictwa, np. Międzynarodowej Komisji Wielorybniczej czy Północnoatlantyckim Komitecie Ssaków Morskich (wraz z Norwegią, Islandią i Grenlandią). Jako samodzielne państwo Wyspy mogą w przyszłości, ze względu na swoją tradycję połowu wielorybów, być obiektem poważnych protestów ze strony obrońców praw zwierząt (czego już teraz niejednokrotnie doświadczają). Obecnie prawa połowu wielorybów regulowane są bardzo szczegółowo przez rząd, jak i przez uczestnictwo w wyżej wymienionych organizacjach. Wielorybnictwo jest częścią najważniejszego bieguna potencjalnej samodzielnej polityki zagranicznej, tzn. rybołówstwa. Warto zaznaczyć, że to właśnie ze względu na obawy odnośnie tego pola aktywności Wyspy Owcze nie są członkiem Unii Europejskiej. Mimo to ustanowionych mają wiele stosunków bilateralnych w tej dziedzinie, zarówno z innymi krajami (np. Norwegią i Islandią) jak i z Unią Europejską.

	Podsumowując, kwestia niepodległości Wysp Owczych nie jest niczym nowym. Przypadek Kosowa może stworzyć ważny precedens, który w ostateczności przysłużyłby się także suwerenności Wysp. Dyskusji nie podlega fakt, że Farerczycy mają pełne podstawy aby niepodległości żądać, biorąc pod uwagę np. podobne dążenia Szetlandów, które jako jeden z argumentów za niepodległością przywołują swoje powinowactwo właśnie z Wyspami Owczymi. Niemniej jednak Farerczycy prezentują w kwestii swojej niepodległości opinie mieszane, rozłożone mniej więcej po równo w społeczeństwie. Rządząca obecnie koalicja (unioniści, ludowcy i socjaldemokraci) balansuje natomiast pomiędzy poglądami o pozostawieniu status quo a nieco szerszą autonomią.
	Wyspy Owcze. Raj policzalny
	Marcin Michalski, Maciej Wasielewski
	=========================================

	11.02.2008 06:00
	48 tysięcy mieszkańców i prawie dwa razy tyle owiec
	Na odludziu Europy żyją rozśpiewani potomkowie norweskich wikingów - Farerczycy, pasterze i wielorybnicy. Ich ojczyzna - Archipelag Wyspy Owcze, to lilipuci punkt między Islandią, Norwegią i Wielką Brytanią. Baśniowe, przykryte wieczną mgłą miejsce zmagań człowieka z naturą, kraina wiatru, deszczu, ryb i ptaków.

	***

	Autobus linii 300 łączącej lotnisko na wyspie Vágar ze stołecznym Tórshavn jest dziś niebieskim żółwiem na gumowych łyżwach. Kolejne metry wyślizganej serpentyny (poranna gołoledź!) pokonujemy z duszą na ramieniu, podskakując w ciasnej skorupie pojazdu. Za szybą skalista kotlina, zmierzwione wody cieśniny Vestmannasund i - nareszcie! - tunel łączący Vágar ze Streymoy. Pięciokilometrowy korytarz pod Atlantykiem otwarto w grudniu 2002 r., odciążając niepraktyczną przeprawę promową Oyragjógv - Vestmanna. To jeden z dziewiętnastu tuneli na Wyspach Owczych, pierwszy, który wyrzeźbiono pod brzuchem oceanu, i jeden z dwóch za przejazd którymi zmotoryzowani muszą sięgać do portfela.

	Nagle osobliwość - punkt przesiadkowy widmo - Kollafjordur Tunnilin, strategiczny przystanek dla pasażerów jadących z Vágar na Eysturoy. Samotna wiata spogląda na osadę położoną dwa kilometry niżej, śmietnik i podłużna popielnica lśnią czystością, na skarpie drzemie owca. Sznur samochodów sunących w kierunku stolicy wyjaśnia (częściowo), dlaczego nie ma tabliczki z rozkładem jazdy.

	- Nareszcie pasażer, zapraszam! - woła uradowany kierowca autobusu do Klaksvik. - Przed południem nie ma co liczyć na towarzystwo. W Nordskáli wsiądzie Szkot, bibliotekarz. Służę bilecikiem.

	Zanim miniemy "jedyny most nad Atlantykiem", swatający w wąskim przesmyku cieśniny Sundini dwie największe wyspy Streymoy i Eysturoy, szofer zdąży opowiedzieć o swojej rodzinie (syn studiuje w Kopenhadze, córka gra w szkolnym teatrze i trenuje piłkę ręczną), o lokalnej prasie (mamy dwa dzienniki, oba dobre), o komunikacyjnych planach rządu (niedługo powstaną tunele łączące Tórshavn z Toftir i wyspą Sandoy), o Polsce (za młodu byłem w Gdyni, ładne miasto) i o farerskim Święcie Zmarłych (opuszczamy flagi narodowe do połowy, aby oddać hołd tym, którzy zginęli na morzu).

	Nie kończy opowieści o wczorajszym zatonięciu pijanego rybaka, bo do autobusu pakuje się wspomniany Szkot. - Dziś mamy kurs międzynarodowy: Farerczyk, Polak i Brytyjczyk! - wita gromko ekscentrycznie ubranego dżentelmena. Zapytany, czy Wyspy Owcze mają szansę stać się trzecim po Czarnogórze i Kosowie krajem europejskim, który uzyska niepodległość w XXI w., odpowiada: - Niemożliwe. Obecnie koniunktura gospodarcza jest bardzo dobra, ale to się zmienia w systemie dziesięcioletnim - po latach tłustych przychodzą chude. Jesteśmy zbyt słabi, by uniezależnić się od Danii.

	Wyspy Owcze - terytorium autonomiczne Danii - to nastolatek, który od czasu do czasu musi przychodzić do mamy po kieszonkowe.

	***

	Deszcz leje się wiadrami. Bywa, że zamienia się w kłujące pociski gradu. Wiatr z kolei potrafi zatrzymać człowieka w miejscu, rozkołysać do szaleństwa domowe żyrandole, namówić szyby w oknach to tańca. Ani człowiek, ani kaczka, która szuka schronienia pod nadwoziem terenowego Nissana na osamotnionej wyspie Vidoy nie lubią, gdy oba żywioły wchodzą w komitywę.

	W poszukiwaniu ciemności absolutnej ruszamy około północy ścieżką z Sandavágur w kierunku skalnej iglicy zwanej Palcem Wiedźmy. Niestety, zaczyna padać śnieg i tajemnicza czerń zanika. Tuż obok naszych stóp odrywają się od ziemi dwa białe płaty. To owce - pognały jak opętane w stronę urwiska, na przysypanym puchem zboczu straszy czarna plama.

	William Heinesen, farerski prozaik i poeta, w jednym z opowiadań tomu "Zaczarowane światło" określił owce jako "apatyczne wełniane tłumoki". Na Wyspach Owczych żyje ich ok. 77 tysięcy. Ta liczba mogłaby być o wiele większa, ale jest regulowana przez przepisy "Listu owczego" z... 1298 r. - na jedną z 2400 działek pastwisk (mork) wydzielonych w całym kraju przypadają maksymalnie 32 zwierzęta. Limit jest niezbędny, aby dla wszystkich wystarczyło trawy i nie zwiększyło się ryzyko chorób. Owieczki są płochliwe, ale sprytne - można je dostrzec nawet na niedostępnych dla człowieka półkach skalnych wystających z klifów.

	Następnego ranka rozmawiamy z mężczyzną, który każdej jesieni prowadzi stado na ubój. - Pokażę wam coś - zaprasza szerokim gestem do warsztatu. To coś to obcięte owcze głowy, jelita, wątróbki, korpusy i inne "aromatyczne" paskudztwa.

	- Z uda tnę płat ścięgna, wystawiam na wiatr i mam przysmak do pieczywa. A próbowaliście naleśników z krwi? Walcząc z mdłościami, odpowiadamy pytaniem na pytanie: - Dlaczego nie robicie serów z mleka owczego? Rozbrajająca riposta: - To niepraktyczne.

	***

	Tórshavn, jedna z najmniejszych stolic świata. Żyje drugim życiem, po tym jak wielki pożar pochłonął całe miasto w 1673 r. Zabytkowy port, kilkaset łodzi i szkunerów, lilipucia starówka w kolorze łososiowym, stadion, restauracje, galeria sztuki, teatr, kino. Dachy starych chat porośnięte trawą korespondują ze szklanymi konstrukcjami banków i urzędów.

	Spotykamy się z Hedinem Mortensenem, merem Tórshavn. Wysokie ściany sali bankietowej, w której w lutym 2007 r. gościł Bill Clinton, ozdabiają obrazy najsłynniejszych farerskich artystów, m.in. Nielsa Kruse, Mariusa i Torbjorna Olsenów - przeważają abstrakcje i pejzaże. Wśród malowideł odnajdujemy podpis Ankera Mortensena, dziadka mera. Hedin też maluje. W wolnych od politykowania chwilach grywa w piłkę i strzyże owce.

	- Zdaje się, że ludzie w waszych wielkich miastach nie żyją ze sobą tak blisko jak my. Tu w Tórshavn, jak ktoś oddaje na mnie głos, to dlatego, że mnie poznał i przekonał się, że jestem fajnym facetem - śmieje się mer. - Tak jak inni hoduję owce, po pracy babram się w błocie, doglądając, czy niczego im nie brakuje.

	***

	Stara portowa pijalnia piwa Tórsholl, u zbiegu ulic Heinasonar i Dr. Jakobsensgota. Pod drzwiami wyczekuje wyraźnie strudzony mieszkaniec Tórshavn, na oko czterdziestolatek. Jest niedziela, zapomniał, że tego dnia, wszystkie puby są nieczynne. Ma za co pić. Jest rybakiem, przed piętnastoma laty ożenił się z bogatą Norweżką.

	- Dlaczego idziesz się napić?

	- Bo jestem nieszczęśliwy - odpowiada bezbłędną angielszczyzną. - I nie czuję się rozumiany przez ludzi.

	- Czego ludzie nie chcą zrozumieć? - Że żyjemy zbyt szybko, a ja nie nadążam...

	Po spacerze zjadamy pyszną pizzę na górnym piętrze restauracji Hvonn przy ulicy Tórsgota. W menu zupy, pasty, steki, a nawet meksykańska fajita. Kilka przecznic dalej, w hotelu Hafnia możemy spróbować potraw farerskich. Na języczki dorszowe, pulpety z mielonej ryby, nadziewane maskonury, suszone mięso wieloryba, głowę owcy, kostki tranu i deser z rabarbaru przyjdzie jeszcze czas...

	Przedmieścia Torshavn niemal całe rozkopane. Upiorny koncert na koparki, dźwigi i buldożery. Już za rok powstaną tu osiedla domków jednorodzinnych - małżeństwo tradycyjnego dizajnu z nowoczesnymi rozwiązaniami. Oluf, stołeczny policjant i przedsiębiorca, mówi nam, że 100 m kw. takiej przyjemności będzie kosztować ok. 2 mln duńskich koron, przy średnich zarobkach 26 tys. koron miesięcznie. To uczciwa cena, tłumaczy, jeśli z okna sypialni chcemy spoglądać na Atlantyk i na tęczę, która pojawia się niemal codziennie.

	W stolicy mieszka ok. 12 tys. Farerczyków, w całej aglomeracji - blisko 20 tys. Młodzi coraz częściej porzucają prowincję w poszukiwaniu lepszej pracy. Tórshavn przygarnia pasterzy, kasjerów, pracowników przetwórni rybnych - wszystkich, którym zbrzydły dotychczasowe zawody, a dla których Kopenhaga jest zbyt odległa.

	***

	Jedno lotnisko, jeden uniwersytet, jeden kościół katolicki (Mariukirkjan w Tórshavn), jedna kopalnia (Hvalba, węgiel kamienny), jedno centrum handlowe (SMS w stolicy), jedna jedyna osada, która nie ma dostępu do morza (Vatnsoyrar na Vágar), jedna wypożyczalnia motocykli i przyczep kempingowych, trzy szpitale, cztery apteki. Raj policzalny. W tle 48 tysięcy Farerczyków - uśmiechniętych, energicznych, wszechstronnych. W soboty spotykają się gromadnie, chwytają za ramiona i śpiewają bez końca. Gdy w zatoce pojawią się wieloryby - raz, dwa razy do roku, w niewiadomym miejscu, o nieznanej porze - porzucają obowiązki i pędzą z nożami na polowanie (grindadráp). Według obowiązujących zasad grindwale nie mogą się męczyć, więc tętnicę szyjną podcinają im najbardziej doświadczeni łowcy. Później sprawiedliwie rozdzielają mięso między sobą. - Przyczepiają nam etykietkę barbarzyńców! A co robią farmy hodowlane na kontynencie, tucząc zwierzęta przez całe życie w zamknięciu? Bóg kieruje wieloryby na wody przybrzeżne, dając znak: bierzcie, to dar dla was - tłumaczą tubylcy.

	Połowa z osiemnastu wysp archipelagu jest niedostępna dla zmotoryzowanych. Ci, którzy chcą obejrzeć Koltur, muszą frunąć śmigłowcem. Na Sv~noy i Fugloy pływa łódź pocztowa, a na Nólsoy - statek. Na podłużnej Kalsoy autobus czeka na pasażerów łodzi z Klaksvik i wąską asfaltową wstążką rozwozi ich po okolicy.

	Osada Gjógv na północy Eysturoy przyciąga turystów imponującym kanionem, w którym utworzono kameralny port. Nieopodal pomnik - matka z dwoma synami (młodszy na kolanach). Smutno wpatrzeni w dal oceanu, czekają na powrót ojca, rybaka. U podstawy rzeźby nazwiska tych, których zabrał sztorm...

	***

	Estoński prom "Święta Ola" najlepsze lata ma już za sobą. Od kilku dni pływa w zastępstwie konserwowanej właśnie jednostki Smyril Line, narodowego przewoźnika Wysp Owczych. Atlantyk jest dziś wyjątkowo spokojny. Mimo to trzęsie jak na praterskich karuzelach. Płyniemy na Suduroy, najbardziej oddaloną na południe owczą wyspę. Mijamy Litla Dimun, niezamieszkały ląd, miejsce letnich schadzek zakochanych, inspirację tutejszych baśniopisarzy. Powietrze jest krystalicznie czyste. Ma orzeźwiający zapach i słonawy smak, tak podobny do ciechocińskiej solanki. Na Suduroy udajemy się do szpitala w odwiedziny do Tomasza, chirurga naczyniowego z Polski. Wnętrza zadbane, przytulne i zadziwiająco opustoszałe. Po lewej, za oknem połacie zieleni, po prawej rozpościera się ocean. W gabinecie Tomasza ściągi z anatomii, tłumaczenia z łaciny na angielski, z angielskiego na farerski. Przybył tu rok temu za chlebem. Dostał porządną pensję, duży dom z pięknym ogrodem. Pokochał Wyspy Owcze, ale w przyszłym tygodniu przenosi się do Kopenhagi: - To konieczne, jeśli nie chcę wyjść z wprawy. Przez rok przeprowadziłem tu zaledwie trzy operacje...

	W kraju bez lasów, pociągów i kiszonej kapusty trwa jesień. Największe stołeczne muzea - Historyczne i Historii Naturalnej - przyjmują gości tylko w niedzielę, przez trzy godziny. Setki tysięcy ptaków żyjących tu latem odleciały w nieznane. Tylko wiatr nie zasypia.

	Warto wiedzieć

	• Dojazd. Codzienne połączenia lotnicze Vágar z Kopenhagą zapewniają farerskie linie Atlantic Airways (www.atlantic.fo ). Cena biletu zależy od pory roku, poza sezonem wakacyjnym minimalna opłata w dwie strony - ok. 800 zł

	• Połączenie promowe obsługuje armator Smyril Line (www.smyril-line.com ). Prom z duńskiego Hanstholm do Tórshavn odpływa w każdą sobotę. Poza szczytem sezonu najtańsze miejsce ok. 350 zł/os. w jedną stronę, dla zmotoryzowanych oferta specjalna

	• Waluta. Obowiązują korony duńskie i farerskie, mające taką samą wartość. Bankomaty obsługują popularne systemy płatnicze (Visa, Master/Eurocard) i są dostępne we wszystkich większych osadach archipelagu.

	• Noclegi. W czterogwiazdkowych hotelach Foroyar i Hafnia (oba w Tórshavn) nocleg od 550 zł/os. Doba w schronisku młodzieżowym (www.farhostel.fo ) - minimum 100 zł. Schroniska znajdują się m.in. w Sandavágur (13 km od lotniska), Tórshavn i Gjógv.

	• Ceny. Bilet autobusowy z lotniska do Tórshavn - 90 koron, bochenek chleba - 18, litr mleka - 13, piwo Foroya Bjor 0,33 l - 14 (sprzedaż alkoholu prowadzą tylko nieliczne sklepy monopolowe, wyłącznie w dni powszednie), litr paliwa - 8,5, bilet wstępu do Muzeum Historycznego Wysp Owczych - 30, w restauracji: zupa dnia - 65, pizza quattro stagioni - 95, cafe latte - 28.

	• Język. Bez problemu można porozumiewać się po angielsku i duńsku. W powszechnym użyciu jest trudny język farerski

	Wygrywa lewica

	19 stycznia obywatele Wysp Owczych wybrali delegatów do farerskiego parlamentu Logting (jeden z najstarszych na świecie, ma ponad tysiąc lat). W głosowaniu wzięło udział 31 081 mieszkańców archipelagu (89,2 proc.), w niektórych miejscowościach do urn poszli wszyscy uprawnieni, m.in. w Gásadalur na wyspie Vágar. Zwyciężyła lewicowa partia Tjódveldisflokkurin (23,3 proc. głosów) zorientowana m.in. na suwerenność kraju względem Danii.

	W sieci

	www.wyspy-owcze.pl

	www.visit-faroeislands.com

	www.faroeislands.com

	www.framtak.com

	www.greengate.fo

	www.ssl.fo - rozkład jazdy autobusów i promów